Yüksek lisans veya doktora tezi hazırlarken, kaynakça (bibliyografya) bölümü çalışmanızın en kritik bölümlerinden biridir. Kaynakça, sadece akademik dürüstlük açısından değil, aynı zamanda çalışmanızın bilimsel güvenilirliğini artırmak açısından da büyük önem taşır. Doğru, eksiksiz ve uygun formatta hazırlanmış bir kaynakça, tezinizin kalitesini ve kabul edilme olasılığını doğrudan etkiler.
Bu makalede, tez tamamlama aşamasında kaynakça düzenlerken dikkat edilmesi gereken tüm detayları, pratik ipuçlarını ve profesyonel teknikleri adım adım ele alacağız.

2.1. Kaynakça Düzenlemenin Önemi
Kaynakça, tezinizi hangi bilimsel temeller üzerine inşa ettiğinizi gösterir.
-
Akademik dürüstlük: Kullandığınız fikirleri, teorileri ve verileri sahiplerine atfetmek zorunludur.
-
Okuyucuya yol gösterme: Tezinizden etkilenen araştırmacılar, kullandığınız kaynaklardan yola çıkarak kendi çalışmalarını derinleştirebilir.
-
Bilimsel değer: Doğru referans sistemi, çalışmanızın bilimsel disipline uygun olduğunu kanıtlar.
2.2. Kaynakça Düzenlemeye Başlamadan Önce Hazırlık
Tez sürecinin başından itibaren kaynaklarınızı düzenli tutmak, bitiş aşamasında size büyük kolaylık sağlar.
-
Tüm kaynakları dijital bir klasörde saklayın.
-
Her kaynağı kaynak yönetim programlarına (Zotero, Mendeley, EndNote) kaydedin.
-
Kaynakları başlık, yazar, yayın yılı, yayınevi gibi alanlarda eksiksiz doldurun.
2.3. Kullanılabilecek Kaynak Türleri
Kaynakça sadece kitaplardan ibaret değildir.
-
Kitaplar
-
Makale ve dergiler
-
Tez ve raporlar
-
Konferans bildirileri
-
Web siteleri ve çevrimiçi yayınlar
-
Resmi istatistikler ve veri setleri
-
Görsel ve multimedya kaynaklar
2.4. Doğru Referans Sistemi Seçimi
Tezinizde kullanacağınız kaynakça formatı, genellikle üniversitenizin belirlediği yazım kılavuzuna bağlıdır. En yaygın referans sistemleri:
-
APA (American Psychological Association)
-
MLA (Modern Language Association)
-
Chicago / Turabian
-
Harvard
-
IEEE (özellikle mühendislik alanında)
Her formatın yazar adı, yayın yılı, başlık ve sayfa numarası gibi bilgileri yazma şekli farklıdır.
2.5. Kaynakça Yazımında Sık Yapılan Hatalar
-
Eksik yazar bilgisi eklemek.
-
Kaynak türüne uygun formatı kullanmamak.
-
Çalışmada atıfta bulunulmayan kaynakları eklemek.
-
Alfabetik sıralamayı yanlış yapmak.
-
İnternet kaynaklarında erişim tarihini belirtmemek.
2.6. Akademik Etik ve İntihalden Kaçınma
Kaynakça, intihalden korunmanın en önemli unsurlarındandır.
-
Aldığınız her fikri veya bilgiyi doğrudan ya da dolaylı olarak mutlaka kaynak gösterin.
-
Turnitin gibi intihal kontrol araçlarını kullanarak kaynakların doğruluğunu kontrol edin.
2.7. Kaynakça Düzenleme İçin Dijital Araçlar
-
Zotero: Ücretsiz, açık kaynaklı bir kaynak yönetim programı.
-
Mendeley: PDF düzenleme ve kaynak paylaşımı için güçlü.
-
EndNote: Profesyonel düzeyde kaynak yönetimi için.
-
RefWorks: Çevrimiçi kaynak yönetim ve paylaşım platformu.
Bu araçlar sayesinde kaynaklar otomatik olarak istenilen formatta düzenlenebilir.
2.8. Alfabetik Sıralama Kuralları
-
Kaynaklar yazar soyadına göre alfabetik olarak sıralanır.
-
Aynı yazarın birden fazla eseri varsa, yayın yılına göre eskiden yeniye doğru dizilir.
-
Yazar belirtilmemişse, eserin başlığına göre sıralama yapılır.
2.9. İnternet Kaynaklarının Doğru Gösterimi
Dijital çağda internet kaynakları önemli bir yer tutar.
-
Tam URL adresi eklenmeli.
-
Erişim tarihi mutlaka belirtilmeli.
-
Resmi kurumların web siteleri tercih edilmeli.
2.10. Kaynakça ile Metin İçi Atıfların Tutarlılığı
Kaynakçada yer alan her eser, metin içinde en az bir kez atıfta bulunulmuş olmalıdır.
-
Atıfta bulunulmayan kaynak eklenmez.
-
Metin içi atıf ile kaynakça kaydı birebir uyumlu olmalıdır.
2.11. Bölümlere Göre Kaynakça Ayırmak
Bazı tezlerde kaynaklar ana başlıklar altında toplanabilir:
-
Kitaplar
-
Makaleler
-
Web kaynakları
-
Görsel materyaller
Bu, okuyucunun kaynakları daha kolay bulmasını sağlar.
2.12. Kaynakça Kontrol Listesi
Tezinizi teslim etmeden önce şu adımları kontrol edin:
-
Tüm kaynaklar tam ve eksiksiz mi?
-
Üniversitenizin yazım kılavuzuna uygun mu?
-
Alfabetik sıralama doğru mu?
-
İnternet kaynaklarında erişim tarihi var mı?
-
Metin içi atıflarla uyumlu mu?
2.13. Kaynakça Bölümünün Görsel Düzeni
-
Satır aralığı genellikle 1,5 veya tek satır olur.
-
Paragraflar asılı girinti (hanging indent) ile yazılır.
-
Başlık olarak “Kaynakça” veya “References” ortalanır.
2.14. Profesyonel Bir Son Dokunuş
-
Teslimden önce kaynakça bölümü mutlaka ikinci bir göz tarafından kontrol edilmeli.
-
Gerekiyorsa bir akademik editör ile çalışılabilir.