Tez Tamamlama Sürecinde Doğru İntihal Kontrolü Yapma

Tez yazımının son kilometresinde, akademik performansınız kadar akademik dürüstlüğünüz de ölçülür. Doğru bir intihal kontrolü; yalnızca “benzerlik yüzdesine” bakmak değildir. Asıl amaç, atfedilmemiş borçları görünür kılmak, yanlış pozitifleri ayıklamak, etik riskleri sınıflandırmak ve metni kanıta dayalı bir şekilde düzeltmektir. “Sıfır benzerlik” fetişi, bilimsel üslubun gerektirdiği ortak dil, yöntem kalıpları ve literatür arka planı nedeniyle gerçekçi değildir; önemli olan nerede, neden ve nasıl benzerlik görüldüğünü anlamak ve düzeltici eylemleri sistematik biçimde uygulamaktır. Bu yazı, yüksek lisans tezi tamamlama sürecinde doğru intihal kontrolü yapmanın uçtan uca bir rehberidir: tanımlar, risk türleri, araç okuryazarlığı, rapor okuma taktikleri, parafraz kalitesi, doğrudan alıntı ve sayfa numarası kuralları, görsel–tablo–kod intihali, çeviri intihali, öz intihal, rapor eşiği belirleme, kanıt dosyası (audit trail) ve son 72 saat protokolü…

1) Kavram Haritası: Benzerlik ≠ İntihal

Benzerlik (similarity): Metninizin başka kaynaklarla örtüşen bölümlerinin yüzdesel görünümüdür; yapay bir ölçüdür.
İntihal (plagiarism): Başkalarının fikir, söz ya da çalışmalarını kaynak göstermeden kendi eseriniz gibi sunmanızdır; etik ihlaldir.
Sonuç: Yüzde neden ve nerede oluşuyor sorusu, yüzdeden daha önemlidir.

2) İntihal Türleri: İnce Çizgileri Tanımak

Doğrudan intihal: Cümle/cümlecik aynen alınır, kaynak verilmez.
Mozaik/patchwriting: Eş anlamlı değiştirip söz dizimini koruyarak parça yapıştırma.
Fikir intihali: Başkasının özgün fikrini kendi fikriniz gibi sunma (metin benzerliği düşük olabilir).
Öz intihal (self-plagiarism): Kendi önceki metninizi, uygun atıf yapmadan yeniden kullanma.
Çeviri intihali: Bir metni başka dilden çevirip kaynak göstermeme.
Veri/görsel/kod intihali: Tablolar, şekiller, fotoğraflar, grafikler, yazılım kodu için izinsiz/atıfsız kullanım.
Otomatik üretim/AI kaynaklı intihal riski: Modelle üretilen metni doğrulama/atısız içeriğe dönüştürme.

3) Politika Okuryazarlığı: Kurum ve Dergi Eşiklerini Anlamak

Kurumunuzun etik yönergesi ve enstitü kılavuzunu okuyun: hangi tür benzerlikler hariç tutulur (kaynakça, alıntı blokları, yöntem kalıpları vb.), hangi eşikler önerilir?
Hedef dergilerinizin self-archiving ve tekrar kullanım kuralları farklı olabilir; tezden makaleye geçişte öz intihalsınırlarını notlayın.
Sonuç: Kural haritası olmadan rapor okumak, pusulasız navigasyondur.

4) Araç Ekosistemi: Raporların Sınırı ve Gücü

Yaygın benzerlik denetleyicileri, açık web + akademik dizin + kurumsal havuz üzerinden karşılaştırma yapar.
Sınırlar:
- Kapsamadığı veri tabanları olabilir (özellikle niş diller ve gri literatür).
- PDF/tablolar/görseller/kod blokları sınırlı okunur.
- Benzersiz ifadeleri de “benzer” sanabilir (yanlış pozitif).
İpucu: Tek araç yerine, en az iki farklı oturumda (farklı filtrelerle) denetim yapın; sonuçları yorumlayın.

5) Rapor Ayarları: Filtreler Doğru Değilse Sonuç Yanlıştır

Alıntıları hariç tut (Exclude quotations). Doğru biçimlendirilmiş tırnak içi alıntılar benzerliğe yazılmamalı.
Kaynakçayı hariç tut (Exclude bibliography). Aksi hâlde yüzdeler şişer.
Benzerlik uzunluk eşiği: 8–12 kelimenin altını dışlamak, çok kısa ortak kalıpları eler.
Tek kaynaktan maksimum yüzde: Tek kaynaktan yüksek yoğunluk alarmdır.
Raporu bölüm bölüm çalıştırma: Literatür > Yöntem > Bulgular > Tartışma için ayrı rapor alıp ısının nerede yoğunlaştığını görün.

6) Renk Kodlu Risk Haritası: Kırmızı–Sarı–Yeşil

Kırmızı: Kaynak verilmemiş ya da yetersiz atıflı uzun örtüşmeler; tablo/şekil/kod intihali; çeviri intihali şüphesi. → Zorunlu düzeltim.
Sarı: Parafraz kalitesi düşük (patchwriting), aşırı benzer cümle iskeleti; öz intihal şüphesi. → Geliştirme.
Yeşil: Tanım gereği ortak kalıplar (yöntem standart ifadeleri), doğru alıntı ve sayfa numarası verilmiş kısımlar. → Belgele ve geç.

7) Parafraz Kalitesi: Eş Anlamlı Değiştirmek Yetmez

Zayıf parafraz: “Öğrencilerin motivasyon düzeyleri önemli ölçüde artmıştır” → “Öğrencilerin güdülenme seviyeleri belirgin biçimde yükselmiştir.” (Söz dizimi aynı, yalnızca sözcükler değişmiş.)
Güçlü parafraz: Önce ne söylendiğini anlayıp neden/bağlam/kanıt ekleyerek kendi cümlenize dökün; kaynak verin.
Formül: (Asıl iddia) + (sizin bağlamınız/kanıtınız) + (atıf).
Kural: Parafraz kısaltır ve yeniden kurar; uzatılmış eş anlamlı dizisi değildir.

8) Doğrudan Alıntı: Az, Gerekli ve Sayfa Numaralı

Kısa alıntı (≤40 kelime): Tırnak içinde; sayfa numarası zorunlu.
Uzun alıntı (>40 kelime): Blok alıntı; girinti; sayfa numarası.
Alıntı yoğunluğu: Yüksek oran benzerliği şişirir ve özgünlüğü düşürür; alıntıları eleştirel çerçeve içinde kullanın.
Çeviri alıntı: Başka dilden çevirdiyseniz “çeviri bize ait” notu ve özgün kaynağa atıf.

9) Çeviri İntihali: Görünmez Ama Tehlikeli

X dilindeki bir metni Türkçeye çevirip kaynak vermemek açık intihaldir.
Çevirip kaynak vererek kullanmak “alıntı ya da parafraz” kapsamında etik olabilir; ancak kendi sözleriniz ve eleştirel katkınız metinde görünmelidir.
Kontrol: Yabancı dilde güçlü örtüşmeler şüphesi varsa, kısa pasajları tersten aratarak kaynakları bulun.

10) Öz İntihal: Kendi Metniniz Kendi Lehinize Delil Değil

Önceki rapor, ders projesi, yayımlanmamış çalışma ya da preprint’lerden metin taşımak uygun atıf olmadan etik dışıdır.
“Yöntem aynıdır” diyerek kopyalama yerine, yeni çalışmanın bağlamına göre yeniden yazın; önceki çalışmanızı açıkça atıflandırın.
Tez → makale dönüşümünde, “öncesi–sonrası” farkını netleştirin.

11) Görsel–Tablo–Şekil İntihali: Başlık, Kaynak, Yeniden Çizim

Yeniden çizim (re-draw): Aynı veriye dayanarak kendi görselinizi üretin; “Veri kaynağı: …, görselleştirme araştırmacı tarafından yeniden üretilmiştir.” notu ekleyin.
Doğrudan kullanım: Lisans/izin şartını kontrol edin; “Used with permission” ya da CC lisansını görsel altına yazın.
Tablo başlıkları: Anlamlı başlık + veri kaynağı + alt not (kısaltmalar, yöntem, GA).

12) Kod ve Betik İntihali: Altyapıyı Belgelesen Sorun Çözülür

Kod bloklarını alıntılamak yerine bağlantı + lisans notu + değişiklik günlüğü verin.
Analiz mantığını 2–3 cümlede kendi sözlerinizle özetleyin (paketler, parametreler, varsayımlar).
Tez ekinde requirements.txt/sessionInfo() benzeri çevre bilgisi ve sürümleri paylaşın.

13) Yöntem Kalıpları ve “Kaçınılmaz Benzerlik”: Panik Yok

“Evren ve örneklem”, “Geçerlik ve güvenirlik”, “Veri analizi adımları” gibi standart yöntem kalıpları benzerlik yaratabilir.
Çözüm: Yapısal iskelet benzer olabilir, ancak örneklem, ölçüm, bağlam ve gerekçeler sizin çalışmanıza özgü biçimde yazılmalı.
Rapor okurken bu bölümlerdeki benzerliğe “yeşil” yaklaşın; yalnızca kopya–yapıştır örneklerini temizleyin.

14) Rapor Okuma Stratejisi: Yüzdeden Önce Isı Haritası

Tüm raporu üç sütunda özetleyin: Konum (bölüm/sayfa) – Kaynak/Link – Eylem (Alıntı/Parafraz/Yeniden Yaz/İzin).
Önce kırmızıları kapatın (kaynak yok, uzun örtüşme).
Sonra sarıları iyileştirin (parafraz güçlendirme, atıf derinleştirme).
En sonda yeşil kayıtları belgeleyin (kanıt dosyasına alın).

15) Parafraz Atölyesi: Üç Aşamalı Uygulama

Özetle: Orijinal pasajı 1–2 cümlede kendi kelimelerinle yeniden ifade et.
Bağlamla: Bu iddia sizin çalışmanızda neye hizmet ediyor? Kendi bulgularınızla bağ kur.
Atfet: (Yazar, Yıl) + gerekirse sayfa.
Kontrol listesi: Sözdizimi değişti mi? Terimler tutarlı mı? Anlam sapması var mı?

16) Sayfa Numarası Disiplini: En Çok Unutulan Kural

Doğrudan alıntı ve özgül veri/sonuç alıntılarında sayfa numarası şart.
Nitel alıntılarda (görüşme transkriptleri) satır/katılımcı kodu verin.
Jüride hızlı gösterim için kenar notu veya “yorum ekle” ile işaretleyin.

17) Benzerlik Eşiği: Yüzdeyi Takıntı Yapmadan Eşik Politikası

Kurumlar genellikle toplam benzerlik ve tek kaynak benzerliği için öneri verir (ör. toplam ≤ %20; tek kaynak ≤ %5 gibi).
Fakat: Yüzde tek başına karar değildir. %10’luk bir raporda tek kaynaktan uzun bir kopya kırmızıdır; %25’lik raporda alıntı ve kaynakça ağırlığı olabilir.
Öneri: Kendi dâhili eşiğinizi belirleyin (kırmızı–sarı–yeşil politika) ve danışmanla paylaşın.

18) “Audit Trail” – Kanıt Dosyası Oluşturma

Klasör yapısı: 1_Alinti_Dogrulama, 2_Parafraz_Kalitesi, 3_Gorsel_Izinleri, 4_Kod_Kaynaklari, 5_Ceviri_Notlari.
Her kritik düzeltme için önce–sonra ekran görüntüsü; kaynak linki ve atıf biçimi.
Savunmada “bu cümleyi nereden aldınız?” sorusuna 10 saniyede yanıt verin.

19) Danışman/Akran Döngüsü: İkinci Gözün Altın Değeri

Akranınıza yalnızca kırmızı–sarı listeleri verin; hedefli geri bildirim isteyin.
Danışmana “eşik politikası” ve kalan riskler özetini gönderin (tablo + eylem).
48–24–12 kuralı: Teslimden 48 saat önce son içerik, 24 saat önce biçim-atıf, 12 saat önce PDF ve link testi.

20) Yapay Zekâ ile Yazarken: Şeffaflık, Doğrulama, İz

AI’yi literatür planı, taslak iskelet, kontrol listesi üretiminde yardımcı olarak kullanın; kaynak üretme ve “otomatik parafraz”a güvenmeyin.
Teze ek bir şeffaflık notu düşebilirsiniz: “Dil modelinden yararlanılan bölümler: X; doğrulama ve nihai sorumluluk yazarda.”
Model ürettiği “atıfları” mutlaka elde doğrulayın; hayal ürünü referanslar intihalden daha ağır bir sorun doğurabilir.

21) Son 72 Saat Protokolü: Hızlı ve Güvenli Kapatma

T-72 ~ T-48: Rapor filtreleri ayarlı; kırmızıların kapanışı.
T-48 ~ T-24: Sarıların parafraz güçlendirmesi; sayfa numarası ve alıntı düzeltimi.
T-24 ~ T-0: PDF üretimi (font gömme), tıklanabilir kaynaklar, ikinci cihaz testi; kanıt dosyasını arşive koy.

22) Vaka Analizleri

Vaka A – Sosyal Bilimler (Patchwriting):
Ayşe’nin literatür bölümünde %28 çıktı; tek bir kaynakta %9 mozaik benzerlik vardı. Parafraz atölyesiyle 9 pasajı yeniden kurdu; kendi veri bağlamını ekledi; sayfa numaralarını tamamladı. Nihai rapor %13; tek kaynağın payı %3’e düştü.

Vaka B – Mühendislik (Kod/Görsel):
Berk GitHub’dan aldığı kodun bloklarını kopyalamıştı. Kodun mantığını metinde özetledi, lisans metnini ekledi, değişiklik günlüğü ve requirements.txt koydu; figürleri aynı veriden yeniden çizdi. Rapor düşmedi ama kırmızılar yeşile döndü.

Vaka C – Sağlık (Çeviri Alıntı):
Ece İngilizce bir ölçekteki tanımı Türkçeye çevirmiş, kaynak vermemişti. Orijinal tanımı kısa alıntı olarak verdi, sayfa numarasını ekledi, ardından kendi bağlamında ölçümün ne anlama geldiğini yazdı. Risk kapandı.

23) Hızlı Kontrol Listesi – “Doğru İntihal Kontrolü”nün 15 Adımı

Kurum/dergi politikalarını ve eşiklerini oku.
Rapor filtrelerini doğru ayarla (alıntı/kaynakça hariç, eşik kelime sayısı).
Raporu bölüm bölüm çalıştır; ısı haritası çıkar.
Kırmızıları kapat (kaynak ver, alıntı yap, yeniden yaz, izin al).
Sarıları güçlendir (parafraz, bağlam ekle, öz intihali azalt).
Yeşilleri belgeleyip kanıt dosyasına koy.
Doğrudan alıntılara sayfa numarası ekle.
Çeviri pasajlara kaynak ver; “çeviri bize ait” notu düş.
Tablo/şekil için kaynak ve lisans/izin ekle; mümkünse yeniden çiz.
Kod için lisans, bağlantı, değişiklik günlüğü, çevre sürümleri ver.
Yöntem kalıplarını bağlamlaştır; kopyala–yapıştırdan kaçın.
AI çıktılarını doğrula, şeffaflık notu ekle.
Danışman/akranla kırmızı–sarı listesini gözden geçir.
Son 72 saat protokolünü uygula; PDF ve link testi yap.
Kanıt dosyasını arşivle; savunmada elinizin altında tut.

Sonuç

Doğru intihal kontrolü, metinden “benzerliği söküp atma” çabası değil; borçların iadesi, kanıtın görünür kılınması ve bilimsel iz sürülebilirliğin sağlanmasıdır. Yüzdeye değil, örtüşmenin niteliğine bakın. Filtreleri anlamadan oluşturulan tek bir rapor, sizi yanlış yönlendirir; oysa bölüm bazlı ısı haritası, kırmızı–sarı–yeşil sınıflaması, parafraz atölyeleri, sayfa numarası disiplini, görsel–tablo–kod izleri, çeviri ve öz intihal yönetimi, AI şeffaflığı ve 72 saatlik kapatma protokolü; tezinizi etik açıdan sağlam, denetlenebilir ve savunmaya hazır bir güvenlik kuşağıyla sarar.

Bugün başlayın: (1) Kurum politikanızı okuyun ve eşik politikanızı yazın; (2) Rapor filtrelerini ayarlayıp bölüm bazlı ısı haritası çıkarın; (3) Kırmızı listenizdeki en uzun örtüşmeyi kanıt dosyası eşliğinde düzeltin. Yarın yüzdelerden bağımsız olarak metninizin dürüstlük katsayısı artacak; savunmada omuzlarınız daha rahat olacak.

Completed olarak, projelerini etkili ve doğru bir şekilde tamamlamak için yardıma ihtiyaç duyan bireylere ve profesyonellere üst düzey yardım sağlama konusunda uzmanlaşıyoruz. Platformumuz, hiçbir ödev, belge veya yaratıcı çalışmanın yarım kalmamasını sağlayarak çok çeşitli görevleri yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. İster teziniz, bitirme projeniz veya akademik araştırmanızla boğuşan bir üniversite öğrencisi olun, ister dergi makalesi revizyonlarına, teknik çizimlere veya kurumsal dokümantasyona ihtiyaç duyan bir profesyonel olun, size yardımcı olmak için buradayız. Ayrıca staj raporları, makale yazımı ve akademik makale biçimlendirme konusunda desteğe ihtiyaç duyan öğrencilere ve araştırmacılara da hizmet veriyoruz. Ayrıca uzman ekibimiz, her sektörün ihtiyaçlarını karşılamak için hassas ve yüksek kaliteli çizimler, CAD tasarımları ve proje bazlı çizimler sunmada uzmandır. Completed’da hedefimiz, tamamlanmamış görevleri cilalanmış, teslime hazır çalışmalara dönüştürmek, size zaman kazandırmak ve en yüksek kalite seviyesini sağlamaktır.

Her Sektör ve Akademik İhtiyaca Uygun Kusursuz Tamamlama Hizmetleri

Zaman kısıtlamaları, uzmanlık eksikliği veya çok yoğun teslim tarihleri nedeniyle işinizi tamamlamakta zorlanıyor musunuz? Completed, akademik, kurumsal ve yaratıcı alanlarda profesyonel yardım arayan bireyler için nihai çözümdür. Makale yazımı, araştırma makaleleri, makale sunumları ve tez geliştirme konusunda kapsamlı destek sağlıyor, sürecin her adımında uzman hassasiyetiyle size rehberlik ediyoruz. Hizmetlerimiz akademik çalışmaların ötesine geçiyor; iş raporları, teknik çizimler, mimari çizimler ve çeşitli sektörlere yönelik özelleştirilmiş tasarımlar konusunda da yardımcı oluyoruz. Staj kayıtlarınızı yapılandırmaktan dergi makalelerinizi iyileştirmeye kadar deneyimli profesyonellerimiz kusursuz, iyi organize edilmiş ve gönderime hazır içerik sunmaya kendini adamıştır. Completed’da hiçbir görevin çok büyük veya çok küçük olmadığına inanıyoruz; Mükemmelliğe olan bağlılığımız, her projenin en üst düzeyde doğruluk, yaratıcılık ve profesyonellikle tamamlanmasını sağlar.

Mission Completed

Biyografinin Tamamını Gör