Yüksek lisans tezinin en kritik aşamalarından biri, literatür taramasıdır. Literatür taraması, araştırma konunuzla ilgili mevcut çalışmaları inceleyerek, konunun mevcut bilgi birikimini anlamanızı sağlar. Bu bölüm, tezinizin temelini oluşturur ve hem araştırma boşluklarını hem de çalışmanızın özgün katkısını ortaya koyar.
Etkili bir literatür taraması yapmak, sadece kaynak toplamak değil; bu kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmek, karşılaştırmak ve sentezlemek anlamına gelir. Bu süreç, tezin bilimsel niteliğini ve güvenilirliğini doğrudan etkiler.
6.1. Literatür Taramasının Önemi
Literatür taraması, aşağıdaki amaçlar için gereklidir:
-
Konuyla ilgili mevcut bilgi durumunu anlamak.
-
Araştırma boşluklarını tespit etmek.
-
Tezin teorik çerçevesini oluşturmak.
-
Kullanılacak yöntemlerin dayanaklarını göstermek.
-
Önceki çalışmalarla karşılaştırmalı bir analiz yapmak.
Bu aşama, aynı zamanda araştırmanızın özgünlüğünü kanıtlamanın en güçlü aracıdır.
6.2. Literatür Taraması Öncesi Hazırlık
Başarılı bir tarama yapabilmek için öncelikle şu adımları izlemek gerekir:
-
Araştırma Sorularını Belirleme – Taramanın yönünü netleştirmek için.
-
Anahtar Kelimeler Oluşturma – Konuyla ilgili tüm olası terimleri listelemek.
-
Veritabanlarını Seçme – Google Scholar, Web of Science, Scopus, JSTOR gibi güvenilir akademik platformlar belirlemek.
6.3. Doğru Kaynaklara Ulaşma
Etkili bir literatür taramasında kaynağın niteliği çok önemlidir.
-
Birincil kaynaklar: Orijinal araştırmalar, tezler, makaleler.
-
İkincil kaynaklar: Derleme makaleleri, kitap bölümleri.
-
Güvenilir veri tabanları: Uluslararası indekslerde taranan dergiler.
Kaynak seçiminde, yayın yılı, atıf sayısı ve yayınlandığı derginin etki faktörü dikkate alınmalıdır.
6.4. Anahtar Kelime Stratejisi
Anahtar kelimeler, taramanın başarısını doğrudan etkiler.
-
Konu ile ilgili eş anlamlı kelimeler ve farklı yazım biçimleri kullanılmalı.
-
Boolean operatörleri (AND, OR, NOT) ile aramalar optimize edilmeli.
-
Türkçe ve İngilizce anahtar kelimeler birlikte kullanılmalı.
Örnek: “yüksek lisans tezi” AND “literatür taraması”, “graduate thesis” AND “literature review”.
6.5. Kaynakların Sistematik İncelenmesi
Kaynaklar sadece okunmakla kalmamalı, analiz edilmeli ve sınıflandırılmalıdır.
-
Tarih sırasına göre gelişim.
-
Konu başlıklarına göre sınıflandırma.
-
Kullanılan yöntemlere göre ayırma.
Böylece literatür taraması sadece bir liste değil, analitik bir değerlendirme halini alır.
6.6. Eleştirel Değerlendirme
Etkili bir literatür taraması, kaynakları eleştirel bir gözle inceler.
-
Araştırmanın güçlü yönleri neler?
-
Hangi yönleri eksik kalmış?
-
Kullanılan yöntem güvenilir mi?
-
Sonuçlar başka çalışmalarla çelişiyor mu?
Bu tür analizler, tezinize akademik derinlik katar.
6.7. Not Alma ve Özetleme Teknikleri
Kaynaklar incelenirken dijital not alma yöntemleri kullanılmalıdır.
-
Mendeley, Zotero, EndNote gibi referans yönetim araçları ile kaynaklar düzenlenir.
-
Her kaynak için kısa özetler oluşturulur.
-
Alıntı yapılacak sayfa numaraları mutlaka kaydedilir.
6.8. Literatür Taramasında Sık Yapılan Hatalar
-
Gereksiz uzun alıntılar yapmak.
-
Sadece özetleme yapıp analiz eklememek.
-
Güncel olmayan kaynaklara ağırlık vermek.
-
Sadece tek bir dilde kaynak aramak.
6.9. Literatür Taramasını Teze Entegre Etme
Literatür taraması, tezin giriş ve teorik çerçeve bölümlerinde detaylandırılır. Kaynakların birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu göstermek, çalışmanızın bilimsel bağlamını güçlendirir.
Etkili bir literatür taraması, yalnızca bilgi toplamak değil; bu bilgileri sistematik, eleştirel ve bütüncül bir biçimde sunmaktır. Yüksek lisans tezinizin başarısı, büyük ölçüde bu bölümdeki çalışmanıza bağlıdır.