Yüksek Lisans Tezi Tamamlama ve Yayın Sonrası Haklar

Yüksek lisans tezini teslim edip savunmayı başarıyla tamamlamak, araştırma yolculuğunun sonu değil; akademik mülkiyet, erişim, görünürlük ve yeniden kullanım gibi yeni sorumlulukların ve stratejik kararların başlangıcıdır. “Yayın sonrası haklar” denildiğinde çoğu öğrenci yalnızca açık erişim kutucuğunu işaretlemeyi ya da üniversite arşivine PDF yüklemeyi düşünür. Oysa bu alan; telif ve kullanım lisansları (ör. CC lisansları), yayıncı sözleşmeleri, ön baskı/son baskı farkları, veri ve kodun paylaşımı, etik yükümlülükler, ambargo seçenekleri, atıf zinciri ve araştırmacı kimliği yönetimi (ORCID, ResearcherID) gibi pek çok bileşeni kapsar. Doğru yönetilmediğinde; gereksiz telif devri, bulguların görünürlüğünün düşmesi, üçüncü kişilerin izinsiz ticari kullanımı, veri gizliliği ihlalleri ya da gelecekte makaleye dönüşümde çatışmalar ortaya çıkabilir.

1) Telif Hakkı Temelleri: Kim, Ne Zaman, Neye Sahip?

Eser sahibi: Tezi yazan olarak telif hakkı doğrudan size aittir. Ancak pek çok üniversite, tezin kopyalama ve yayma haklarına ilişkin sınırlı lisans talep eder.
Ortak eser: Danışman, veri sağlayıcı kurum, proje fonu varsa ortak/bağlı hak doğabilir. Sözleşmeleri inceleyin.
Ne zaman: Eser, özgün ifade düzeyine ulaştığı anda korunmaya başlar; kayıt zorunlu değildir ama kanıt değeri için zaman damgalı sürüm saklayın.

2) Üniversite Arşivi ve Kurumsal Politika: Ne Yüklenir, Nasıl Yüklenir?

Zorunlu yükleme: Birçok üniversite tezin nihai PDF’ini ve bibliyografik bilgilerini kurumsal arşive ister.
Biçim: PDF/A, yer imi (bookmark), erişilebilirlik standardı (başlık hiyerarşisi, alternatif metin).
Meta veri: Anahtar kelimeler, özet(ler), konu kodları, danışman bilgisi, ORCID.
Ambargo: Patent, yayın, saha ilişkileri nedeniyle 6–36 ay kapalı erişim seçeneği; gerekçenizi kısa notla açıklayın.

Kontrol: Yükleme öncesi PDF içinde kişisel veri, etik kurul evrakı ya da gizli sözleşme bulunmadığını teyit edin.

3) Açık Erişim Modelleri: Altın, Yeşil, Hibrit

Altın (Gold OA): Dergi makalesi yayınlandığında herkes erişebilir; çoğu zaman yayın ücreti (APC) gerektirir.
Yeşil (Green OA): Yazar, ön/son baskı kopyasını kurumsal arşivde ya da konu arşivinde açıklar (dergi politikasına bağlı).
Hibrit: Abonelik dergisi içinde makalenizi ücretle açık erişim yapabilirsiniz.

Strateji: Tezden çıkacak makaleler için hedef dergilerin politika sayfalarını (self-archiving) kontrol edin; ön baskı (preprint) ve son baskı (postprint) haklarını notlayın.

4) Creative Commons (CC) Lisansları: Hangi Yeniden Kullanıma İzin Veriyorsunuz?

CC BY: Atıf şartıyla her tür kullanım (ticari dahil).
CC BY-SA: Atıf + aynı lisansla paylaş.
CC BY-NC: Ticari olmayan kullanımlar.
CC BY-ND: Türev eser yok (değişiklik yapma).
CC0: Kamu malı beyanı (haklardan feragat).

Kılavuz: Tez için çoğu durumda CC BY-NC dengeli bir seçenektir; makale/figür yeniden kullanım planınıza göre karar verin. Lisansı tez iç kapağına ve arşiv meta verisine ekleyin.

5) Yayıncı Sözleşmeleri: Devir mi, Lisans mı?

Telif devri (copyright transfer): Tüm ekonomik hakları yayıncıya vermek—gelecekte yeniden kullanımınızı kısıtlayabilir.
Yayın lisansı (license to publish): Telif sizde kalır; yayıncıya süreli/yaygın kullanım izni verirsiniz.
Müzakere: “Yazarın kendine arşivleme hakkı (self-archiving)”, “öğretimde kullanım”, “kişisel web sitesinde paylaşım” gibi maddeleri koruyun.

Eylem: İmzalamadan önce sözleşmede preprint/postprint paylaşım hakkınızı ve ambargo sürelerini okuyun; gerekirse dergiyle yazışın.

6) Ön Baskı – Son Baskı – Yayıncı Sürümü: Üç Kopyanın Taşları

Preprint: Hakemlik öncesi; genellikle paylaşımı serbest (SSRN, arXiv vb.).
Postprint (Accepted manuscript): Hakemlik sonrası, dizgisiz son metin; çoğu dergi embargo ile arşive izin verir.
Publisher’s PDF: Dergi mizanpajlı kopya; paylaşım en kısıtlısı.

Not: Tezden türettiğiniz makale için preprint yayımlama, görünürlüğü hızla artırır; ancak bazı dergilerin preprint politikalarını kontrol edin.

7) Tezden Makaleye Dönüşüm: Çakışma ve Fazlalık Yönetimi

Kapsam daraltma: Tez geniştir; makale tek iddiaya odaklansın.
Metin tekrar kullanımı: “Kendi kendini intihal” riskine karşı yöntem–giriş cümlelerini yeniden yazın, tablo/figürleri sadeleştirin.
Atıf: Teze atıf verin (arşiv linki/DOI).

Şablon cümle: “This article is based on findings from the author’s master’s thesis (University, Year), available at [kalıcı bağlantı].”

8) Veri ve Kod Paylaşımı: Tekrar Üretilebilirlik ve Lisans

Nerede?: Kurumsal veri havuzu, konu depoları (Harvard Dataverse, OSF), kod için GitHub/GitLab + sürüm etiketi (tag/release).
Lisans: Veri için CC BY/CC0; kod için MIT/BSD/GPL gibi açık kaynak lisansları.
Gizlilik: Kişisel veriyi anonimleştir; hassas veri için kontrollü erişim tanımla.
README: Veri sözlüğü (değişken, ölçek, birim), analiz adımları, yazılım sürümleri.

Kazanım: Jüri ve hakemlerin güveni; ileride alıntılanabilir veri/kod varlığı.

9) Ek Materyaller (Appendices & Supplementary): Ne, Nasıl?

Ne?: Uzun tablolar, ek analizler, ölçek formu, ayrıntılı protokol, anket soruları, ek figürler.
Biçim: Ayrı PDF/ZIP; indekslenebilir başlıklar; telifli içerik için izin notu.
Görünürlük: Tezde ve makalede “Bkz. Ek 1/2…” diye çapraz başvuru.

10) Ambargo Kararı: Ne Zaman, Hangi Süre?

Patent/teknoloji transferi: Bulgular ticarileşecekse 12–24 ay.
Dergi politikası: Bazı dergiler yayın öncesi tez erişimi istemez—kısmi ambargo çözüm olabilir (sadece belirli bölümler kapalı).
Saha ilişkileri: İşbirliği yapılan kurum/katılımcı hassasiyetleri.

Not: Ambargoyu gerekçelendiren kısa bir açıklama yazın; süre bitiminde açık erişime otomatik geçişi talep edin.

11) Üçüncü Taraf İçerikleri: Tablolar, Görseller, Ölçekler

Telif kontrolü: Başkasına ait tablo/figür/ölçek maddesi için yazılı izin gerekebilir.
Yeniden çizim: Aynı veriye dayanarak kendi görselinizi üretmek çoğu zaman serbest ve daha güvenli.
İzin notu: “Used with permission from …” ya da lisans şartı.

12) Etik, Gizlilik ve Hukuki Sınırlar: Yayın Sonrası da Sürer

Etik kurul: Tezdeki etik beyan ve onay numarasını ekleyin.
Mahremiyet: Kimlikleyici verileri asla paylaşmayın; röportaj alıntılarında anonimleştirme.
KVKK/GDPR: Veri paylaşımında hukuki uyum; gerekiyorsa “veri kullanım anlaşması”.

13) Araştırmacı Kimliği ve Atıf Zinciri: ORCID, Yazar Adı Standartları

ORCID: Tez, arşiv ve makalelerde aynı ORCID’i kullanın.
Ad soyad tutarlılığı: İkinci ad/baş harf kullanımını standardize edin.
Profil senkronu: Google Scholar, ResearchGate, Publons/ResearcherID.

Kazanım: Atıflar doğru yazar hesabına yazılır; görünürlük artar.

14) Ulusal/Uluslararası Mevzuat ve Kurum Farkları

Ulusal tez merkezi/kurumsal arşiv: Zorunlu yükleme–açıklık politikaları değişir.
Fon veren şartları: Bazı fonlar açık veri ve açık erişim zorunluluğu koyar.
Uluslararası dergiler: Self-archiving koşulları farklıdır; her dergiyi ayrı kontrol edin.

15) Sözleşme ve İzin Şablonları: Hazır Metin Bankası

A) Tez İzin Beyanı (kısa):
“Bu tezin kopyalanması, çoğaltılması ve dağıtılması hususunda [Üniversite Adı]’na 5846 sayılı FSEK kapsamında basit lisans tanıdığımı, ticari olmayan amaçlarla erişime açılmasına onay verdiğimi beyan ederim.”

B) Veri Paylaşım Notu:
“Bu tez kapsamında üretilen veri seti, [depo adı/DOI] adresinde CC BY 4.0 lisansı ile erişime açıktır. Kişisel veriler anonimleştirilmiştir.”

C) Şekil/Tablo Kullanım İzni Talebi (e-posta):
“Sayın …, … başlıklı çalışmanızdaki Şekil 2’yi tezimde kullanmak istiyorum. CC lisansı yoksa, ticari olmayan akademik kullanım için izin verir misiniz? Kaynak gösterilecektir.”

16) Atıf Stratejisi: Tez → Makale → Sunum → Politika Notu

Tezde kendi verinizi atıflandırma: Veri DOI’sini verin.
Makalede teze atıf: Arşiv linki/DOI.
Sunum ve poster: Şekillerde lisans etiketi (ör. CC BY 4.0).
Politika özeti: 2–4 sayfalık politika notu; açık lisansla.

17) Görünürlük ve Yayılım: Nerede, Nasıl Duyurulur?

Konu arşivleri: Preprint/working paper sürümü.
Akademik ağlar: Profil güncellemesi, ilgili gruplarda duyuru.
Kurumsal basın/iletişim: Kısa haber, sosyal medya duyurusu.
Dijital çekirdekler: Öz görsel (visual abstract), 2–3 tweet dizisi, özet video.

18) Bibliyometrik Takip: Erken Sinyalleri Okuma

Altmetrics: Tweetler, haberler, blog yazıları—erken ilgi göstergesi.
Atıf izlemi: Google Scholar uyarıları; “Cited by” artışlarını izleyin.
Veri/materyal indirme sayıları: Depo istatistikleri.

Amaç: Hangi kanallar çalışıyor, hangisi işe yaramıyor → yayılım stratejisini ayarlayın.

19) İkincil Kullanımlar ve Türev Eserler: Neleri Önceden Tanımlayın?

Ders materyali: Slayt, vaka çalışması, alıştırma.
Popüler bilim yazısı: Blog/dergi için sadeleştirilmiş anlatı.
Açık eğitim kaynağı: Anket formları, rubrikler, görselleştirme şablonları.

Lisans uyumu: NC/ND koşulları, hedef kitlenize göre planlayın.

20) Risk Yönetimi: Yayın Sonrası Uyuşmazlıklar

Telif ihlali iddiaları: Zaman damgalı taslaklar, izin yazışmaları ve lisans kayıtlarını tek klasörde saklayın.
Veri gizliliği şikâyetleri: Anonimleştirme notları ve etik onay belgeleri.
Yayıncı ihtilafları: Sözleşme ve dergi politikası ekran görüntüleri; yazışma kayıtları.

21) Vaka Analizleri

Vaka A – Sosyal Bilimler (Açık Tez → Makale):
Ayşe, tezini kurum arşivinde CC BY-NC ile açtı, veri setini Dataverse’e yükledi (CC0). 6 ay içinde iki farklı ekip veri setini atıfla kullandı; Ayşe’nin makalesi, “tekrar üretilebilir” yapısı nedeniyle hızla hakem sürecini geçti.

Vaka B – Mühendislik (Preprint Politikası):
Berk, preprint yükledi; hedef derginin buna izin verdiğini önceden kontrol etti. Yayıncı “postprint’i 12 ay sonra arşivleyebilirsin” dedi—Berk, tezin PDF’inde yayıncı PDF’si yerine postprint bağlantısını verdi.

Vaka C – Sağlık (Ambargo ve Gizlilik):
Ece’nin verileri hassastı; tez arşivine 18 ay ambargo koydu. Bu sırada makaleyi yayımladı; ambargo bitince anonimleştirilmiş veri sözlüğünü açtı. Her paylaşımda etik kurul onayı ve KVKK notu yer aldı.

22) “Yayın Sonrası Haklar” Kontrol Listesi

Telif sayfası ve lisans ifadesi tez PDF’inde yer alıyor.
Kurumsal arşive yükleme tamam; meta veriler (ORCID, anahtar kelime, özet) doğru.
Ambargo gereksinimi değerlendirildi ve gerekçesi kayda alındı.
Preprint/postprint/publisher PDF hakları tabloya döküldü.
Veri/kod deposu seçildi, lisans ve README hazır.
Üçüncü taraf içerikler için izin/yeniden çizim kararı verildi.
Yayıncı sözleşmesi incelendi; self-archiving hakkı korundu.
Tezden makaleye dönüşüm planı (2 makale + hedef dergi) yazıldı.
ORCID, Scholar ve kurumsal profiller güncellendi.
Risk dosyası (izinler, etik, sözleşmeler) tek klasörde.

Sonuç

Yüksek lisans tezinizi teslim etmek, fikirlerinizin yalnızca metin olarak değil, haklar ve erişim stratejisi olarak da hayata geçmesi anlamına gelir. Bu yazıda; telif ve kullanım lisanslarından açık erişim modellerine, yayıncı sözleşmelerinden preprint–postprint yönetimine, veri/kod paylaşımından etik–gizlilik ilkelerine, ambargodan atıf zinciri ve araştırmacı kimliğine kadar yayın sonrası hayat döngüsünü çok yönlü olarak ele aldık.

Doğru kurulan bir haklar stratejisi; çalışmanızın bulunabilirliğini artırır, yeniden kullanım yollarını meşru ve izlenebilir kılar, ikincil üretimleri (makale, veri makalesi, politika özeti, ders materyali) hızlandırır ve olası uyuşmazlıklarda sizi hukuken ve etik olarak korur. Bugün şu üç adımı atın: (1) Tez PDF’inize lisans ve telif sayfası ekleyin; (2) Veri/kod için depo ve lisans seçin, kısa bir README yazın; (3) Hedef dergi(ler)in self-archiving politikalarını tabloya dökün. Böylece tezinizi rafta tozlanan bir belge değil, yaşayan, paylaşılan ve atıf alan bir bilgi varlığına dönüştürmüş olursunuz.

Completed olarak, projelerini etkili ve doğru bir şekilde tamamlamak için yardıma ihtiyaç duyan bireylere ve profesyonellere üst düzey yardım sağlama konusunda uzmanlaşıyoruz. Platformumuz, hiçbir ödev, belge veya yaratıcı çalışmanın yarım kalmamasını sağlayarak çok çeşitli görevleri yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. İster teziniz, bitirme projeniz veya akademik araştırmanızla boğuşan bir üniversite öğrencisi olun, ister dergi makalesi revizyonlarına, teknik çizimlere veya kurumsal dokümantasyona ihtiyaç duyan bir profesyonel olun, size yardımcı olmak için buradayız. Ayrıca staj raporları, makale yazımı ve akademik makale biçimlendirme konusunda desteğe ihtiyaç duyan öğrencilere ve araştırmacılara da hizmet veriyoruz. Ayrıca uzman ekibimiz, her sektörün ihtiyaçlarını karşılamak için hassas ve yüksek kaliteli çizimler, CAD tasarımları ve proje bazlı çizimler sunmada uzmandır. Completed’da hedefimiz, tamamlanmamış görevleri cilalanmış, teslime hazır çalışmalara dönüştürmek, size zaman kazandırmak ve en yüksek kalite seviyesini sağlamaktır.

Her Sektör ve Akademik İhtiyaca Uygun Kusursuz Tamamlama Hizmetleri

Zaman kısıtlamaları, uzmanlık eksikliği veya çok yoğun teslim tarihleri nedeniyle işinizi tamamlamakta zorlanıyor musunuz? Completed, akademik, kurumsal ve yaratıcı alanlarda profesyonel yardım arayan bireyler için nihai çözümdür. Makale yazımı, araştırma makaleleri, makale sunumları ve tez geliştirme konusunda kapsamlı destek sağlıyor, sürecin her adımında uzman hassasiyetiyle size rehberlik ediyoruz. Hizmetlerimiz akademik çalışmaların ötesine geçiyor; iş raporları, teknik çizimler, mimari çizimler ve çeşitli sektörlere yönelik özelleştirilmiş tasarımlar konusunda da yardımcı oluyoruz. Staj kayıtlarınızı yapılandırmaktan dergi makalelerinizi iyileştirmeye kadar deneyimli profesyonellerimiz kusursuz, iyi organize edilmiş ve gönderime hazır içerik sunmaya kendini adamıştır. Completed’da hiçbir görevin çok büyük veya çok küçük olmadığına inanıyoruz; Mükemmelliğe olan bağlılığımız, her projenin en üst düzeyde doğruluk, yaratıcılık ve profesyonellikle tamamlanmasını sağlar.

Mission Completed

Biyografinin Tamamını Gör